Xe ô tô bị cuốn trôi sau lũ lụt ở Hà Nam, Trung Quốc (Ảnh: CCTV).
Khoảng 5 giờ chiều ngày 20/7, khi mưa lớn liên tục trút xuống tòa chung cư của Zhang Jin - nhà nghiên cứu về chính sách khí hậu ở thành phố Trịnh Châu, thủ phủ tỉnh Hà Nam, Trung Quốc, cô đã đến siêu thị để mua đồ tích trữ. Nhưng khi Zhang đến nơi, bánh mỳ và rau đã gần hết, còn dòng người xếp hàng chờ trong siêu thị dài "hơn trăm mét".
Sau khi biết một số người thân bị mắc kẹt do mưa lớn ở những nơi khác trong thành phố, Zhang quyết định lái xe ra ngoài để giúp đỡ họ. Nhưng cô rất ngạc nhiên khi phát hiện những tài xế khác đang bỏ xe lại trên đường. Zhang nhận ra điều gì đó không ổn, và quay đầu xe.
"Mặc dù có hiểu biết về biến đổi khí hậu, nhưng tôi cũng không nhận thức được đầy đủ rằng thiên tai do biến đổi khí hậu có thể ập đến bất cứ lúc nào, chứ chưa nói đến những người không phải là chuyên gia về khí hậu hoặc các quan chức chính phủ", người phụ nữ 32 tuổi nói.
Theo Guardian, chính phủ Trung Quốc dường như cũng bất ngờ không kém. Trận lũ lụt "nghìn năm có một" vào tuần trước đã cướp đi sinh mạng của ít nhất 63 người tại Hà Nam - một trong những tỉnh tập trung phát triển nông nghiệp và đông dân nhất của Trung Quốc.
Trận mưa lũ lịch sử đã ảnh hưởng đến hơn 11 triệu người, trong đó có nhiều người ở Trịnh Châu, thủ phủ của tỉnh Hà Nam. Chính phủ Trung Quốc ước tính thiệt hại kinh tế lên tới hơn 10 tỷ USD, theo SCMP.
Các hố sụt xuất hiện trên mặt đường sau mưa lũ đã làm dấy lên lo ngại về chất lượng công trình xây dựng, trong khi những người khác đặt nghi vấn về khả năng ứng phó thiên tai của Trung Quốc.
Lo ngại về biến đổi khí hậu
Hố sụt lún sau mưa lũ tại Hà Nam, Trung Quốc (Ảnh: Getty).
Cơ quan khí tượng Hà Nam cho biết họ đã ban hành cảnh báo ở cấp cao nhất khi mưa lũ ập đến. Tuy nhiên, theo Cheng Xiaotao, thành viên Ủy ban quốc gia Trung Quốc về giảm nhẹ thiên tai, Trung Quốc cho đến nay vẫn chưa xây dựng một cơ chế phối hợp ứng phó khẩn cấp cho những tình huống như vậy.
"Ví dụ, sau khi đưa ra cảnh báo, chúng ta cần dừng các công việc và hoạt động sản xuất trong trường hợp nào? Các cơ quan chính quyền khác nhau nên phối hợp với nhau ra sao? Làm thế nào để phân bổ các nguồn cứu trợ thiên tai khác nhau? Các hành động ứng phó khẩn cấp trên thực tế cần làm gì?", Cheng đặt câu hỏi trên các phương tiện truyền thông Trung Quốc.
Truyền thông và người dân Trung Quốc bắt đầu thảo luận về vai trò của biến đổi khí hậu đối với thảm họa lũ lụt vừa xảy ra ở Hà Nam, đồng thời yêu cầu chính phủ chuẩn bị cho những trường hợp khẩn cấp về khí hậu trong tương lai.
Không lâu sau thảm họa mưa lũ lịch sử tại Hà Nam, các phương tiện truyền thông quốc gia của Trung Quốc bắt đầu đăng các bài viết, đặt ra câu hỏi rằng liệu lũ lụt và những thảm họa gần đây ở những nơi khác trên thế giới có liên quan đến biến đổi khí hậu hay không.
"Khi thời tiết khắc nghiệt xảy ra ở nhiều nơi trên thế giới, liệu có điểm chung nào giữa chúng hay không? Chúng ta có thể làm gì khi đối mặt với những thảm họa tự nhiên như vậy?" - những câu hỏi được đặt ra trong một bài viết đăng trên một số trang web chính thức của Trung Quốc, bao gồm hãng thông tấn nhà nước Tân Hoa xã và trang web của Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật Trung ương Trung Quốc.
Người dân đứng trên máy xúc để đi sơ tán tại Trịnh Châu, Hà Nam, Trung Quốc (Ảnh: AFP).
Trích lời Petteri Taalas, tổng thư ký Tổ chức Khí tượng Thế giới, bài viết nhấn mạnh: "Nếu không có biến đổi khí hậu, chúng ta đã không phải chứng kiến nhiệt độ cao như vậy ở Canada và bờ biển phía tây của Mỹ. Đây là một dấu hiệu rõ ràng của biến đổi khí hậu".
Jia Xiaolong, phó giám đốc trung tâm khí hậu quốc gia Trung Quốc, nói rằng lượng mưa lớn ở Hà Nam xảy ra "trong bối cảnh Trái đất nóng lên".
"Năm nay, dù ở Trung Quốc hay các nơi khác trên thế giới, tần suất và cường độ của các hiện tượng thời tiết cực đoan đều có liên quan mật thiết đến sự nóng lên toàn cầu", ông Jia nhận định.
Đây không phải là lần đầu tiên Jia nói về sự nguy hiểm của biến đổi khí hậu. Mùa hè năm ngoái, ông từng nói với đài truyền hình quốc gia CCTV rằng các hiện tượng thời tiết cực đoan "sẽ xảy ra thường xuyên hơn ở Trung Quốc do hiện tượng ấm lên toàn cầu - điều khiến nước này rất dễ bị tổn thương".
Nhận thức về tình trạng khẩn cấp do biến đổi khí hậu ngày càng gia tăng ở Trung Quốc trong thập niên qua, một phần do Bắc Kinh tham gia vào các sáng kiến quốc tế quan trọng như Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu.
Trong cuộc khảo sát của Trung tâm Truyền thông về Biến đổi Khí hậu Trung Quốc thực hiện năm 2012, 55% số người được hỏi nói rằng khủng hoảng khí hậu phần lớn là do các hoạt động của con người gây ra. Vào năm 2017, 75,2% số người được hỏi tin rằng họ đã phải chịu tác động của tình trạng khẩn cấp về biến đổi khí hậu và gần 80% lo ngại về điều đó.
Đối với Zhang, trận lũ lụt kinh hoàng vào tuần trước và những tổn thất khủng khiếp về người do thảm họa này gây ra - mà một số phương tiện truyền thông Trung Quốc mô tả là "chưa từng thấy trong 1.000 năm" - là một lời nhắc nhở rằng, tác động của các hiện tượng thời tiết cực đoan chỉ có thể được giảm thiểu với một cơ chế ứng phó khẩn cấp tốt hơn và sự tham gia của người dân.
"Việc tăng cường kiến thức của người dân về khủng hoảng khí hậu là hoàn toàn cần thiết. Chúng ta không thể chờ đợi cho đến khi thảm họa xảy ra rồi mới đối mặt với chúng", Zhang nói.
Người Trung Quốc trắng tay sau thảm họa mưa lũ "nghìn năm có một"
